Ahmet Kurt: Bakanlık ve TCMB, Hangi Yetkiyle İhracatçıyı SWAP’a Zorluyor!? 

İç Anadolu Sanayici ve İş İnsanları Dernekleri Federasyonu (İÇASİFED) Genel Başkanı Ahmet Kurt, ekonomi yönetimindeki son karar ve uygulamalara ilişkin yaptığı değerlendirmede, “Bakanlık ve TCMB, hangi yetkiyle ihracatçıyı SWAP'a zorluyor” dedi. “İhracatının yaklaşık %70'i ithalata dayalı olan iş dünyası, ekonomi yönetimine güvensiz olmasının ötesinde bu aralar oldukça kızgın ve şaşkınlık içinde.” diyen İÇASİFED Genel Başkanı Ahmet Kurt’un değerlendirmesi şöyle: Genelge ve aranan ara yol  Merkez Bankası’nın “İhracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esasları düzenleyen genelge”sinde Hazine ve Maliye Bakanlığının talimatı üzerine değişiklikler yaparak bakanlığın 31.12.2021 tarihli talimatı gereğince 3 Ocak 2021’den itibaren %25, 15.04.2022 tarihli talimatı üzerine 18 Nisan 2022 tarihinden itibaren %40 oranında ihracat dövizlerinin Merkez Bankasına, bankanın belirlediği kurdan satma zorunluluğu getirmiş olması bardağı taşıran son damla gibi görülmekte.  İhracat bedellerinin %25'ini Merkez Bankasına satma zorunluluğu ilk getirildiğinde itiraz etmeyerek durumu kabullenmiş gibi görünen iş dünyası bu oranın %40'a çıkarılması üzerine oldukça rahatsız olmuş durumda. Ankara’da resmi kapıları aşındıran, bu karardan dönülmesi için Hazine ve Maliye Bakanlığına ve diğer ilgililere dil döken iş dünyası kendi içinde kızgın. Bir kesimi ise ihracat dövizini satarken ve en azından ithalat için döviz alırken zarar görmelerini önleyecek bir ara yol bulma derdinde. Sistem nasıl işleyecek?   İhracatçıların Merkez Bankasına satmak zorunda olduğu dövizi sattığı kur üzerinden geri almasını sağlayan bir formüle yönetimin evet diyebileceği konuşulmakta. Öyle yapılırsa ihracatçı; ithalat yapmak istediğinde sattığı döviz karşılığında aldığı TL ile Kur Korumalı Mevduata benzer bir şekilde aynı miktarda dövizi geri satın alabilecek.  SWAP anlaşmalarında da öyle oluyor. Başka ülke Merkez bankalarına bir miktar TL vererek döviz ödünç alınıyor, verilen TL iade edilirken ödünç alınan döviz iade ediliyor.  Yani işin özünde Merkez Bankası ihracatçıları SWAP yapmaya zorluyor.  Can havli içindeki iş dünyası; Hazine ve Maliye Bakanlığının ve Merkez Bankasının yetkisini sorgulamıyor; yargıya gitmeyi, hukuktan yardım almayı düşünmüyor.  Merkez Bankası 2018 tarihli İhracat İşlemlerine Dair Genelgenin 12. maddesine dayanarak Bakanlığının talimatı doğrultusunda ihracat bedellerinin %40'ının Merkez Bankasına satılmasını istiyor. Fakat ne Bakanlığın ne de Merkez Bankasının buna karar verme yetkisi yok... TCMB kararları ve Bakanlık yetkisi Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın "İhracat" başlıklı 8. maddesine göre "İhracat bedellerinin tasarrufu serbesttir. Bakanlık, ihtiyaç duyulması halinde ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin düzenleme yapmaya yetkilidir. İşte sadece bu kadar!  Meşhur 32 Sayılı Kararın "Yetki" başlıklı 20. maddesine göre: "Bakanlık [...] haklı ve mücbir sebeplerin varlığı halinde döviz getirme sürelerini uzatmaya ve döviz getirme zorunluluğunu kısmen veya tamamen kaldırmaya, kararda görülen miktarları değiştirmeye ve miktar belirlemeye yetkilidir." İşte sadece bu kadar! Bu çerçevede Bakanlık, İhracat Bedelleri Hakkında çıkarmış olduğu 2018-32/48 sayılı tebliğin 12. maddesinde Merkez Bankasına "söz konusu tebliğin uygulanmasına yönelik olarak Bakanlıkça belirlenecek usul ve esasların ilan edilmesi, yani sadece bakanlığın kararını duyurmak için ilan etme görevi vermiş bulunmakta. Zaten Bakanlık, kendi yetkisini devredemediği gibi yetkili olmadığı bir konuda Merkez Bankasına görev ve yetki verme yetkisi bulunmamakta.